Biện Pháp Nâng Cao Kĩ Năng Đọc Diễn Cảm Cho Học Sinh Lớp 5

ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN BÌNH TÂN TRƯỜNG TIỂU HỌC LÊ TRỌNG TẤN ---------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO KĨ NĂNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HỌC SINH LỚP 5 Tác giả : NGUYỄN THỊ HUẾ Chức vụ : Giáo viên Nơi công tác : Trường Tiểu học Lê Trọng Tấn Bình Tân, ngày 28 tháng 3 năm 2022 A.PHẦN GIỚI THIỆU:  Tên sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5” .  Tên người viết sáng kiến kinh nghiệm : Nguyễn Thị Huế.  Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Lê Trọng Tấn.  Chức vụ: Giáo viên.  Thời gian thực hiện: Từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 3 năm 2022. 1  Áp dụng trong năm học tại trường Tiểu học Lê Trọng Tấn. 2 B.PHẦN MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: “Kĩ năng đọc sở hữu một vị trí quan trọng trong việc hình thành và phát triển cách suy nghĩ cho học sinh. Ngay từ các ngày đầu trẻ cắp sách tới trường việc dạy và hình thành, bồi dưỡng, phát triển các kĩ năng: nghe - nói - đọc viết cho học sinh là nhiệm vụ quan trọng và hàng đầu của mỗi thầy cô. Nó dần biến thành một đòi hỏi cơ bản trước tiên đối với trẻ. Trước nhất trẻ phải học đọc, sau đó trẻ phải đọc để học. Đọc giúp trẻ em chiếm lĩnh được một tiếng nói dùng trong giao tiếp và học tập. Nó là công cụ để học tập những môn học khác. Môn Tiếng Việt tổng thể và buộc phải luyện đọc cho học trò nhắc riêng đã được quan tâm đúng mức. Phân môn Tập đọc mang nhiệm vụ và đặc điểm riêng. Tập đọc rèn cho học trò những kĩ năng đọc - nghe - nói. Cũng như ở những lớp dưới, phê chuẩn hệ thống bài đọc và những thắc mắc phân tích bài, Phân môn Tập đọc ở lớp 5 với mục đích giúp học sinh biết cách đọc các loại văn bản hành chính, khoa học, báo chí, văn học,... thích hợp sở hữu thể loại và nội dung văn bản, biểu lộ được tình cảm, thái độ của tác giả, giọng điệu của nhân vật. Song làm cho thế nào để học trò đọc diễn đạt tốt ? Bởi đọc diễn cảm tốt sẽ giúp học sinh hiểu bài văn, bài thơ 1 phương pháp sâu sắc, giúp cho các em cảm thụ được cái hay, chiếc đẹp của bài văn. đặc trưng sở hữu năm học này, thầy giáo cần chỉ dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm như thế nào để đáp ứng được buộc phải quan yếu của phân môn Tập đọc đại quát và bắt buộc của việc luyện đọc diễn cảm cho học trò lớp 5 nói riêng. Thực tế giảng dạy cho thấy, khi giảng dạy rộng rãi thầy giáo vẫn mới chỉ nỗ lực sao cho thực hành đúng thứ tự, đảm bảo thời kì của tiết học. Và khi tiến hành chuyên đề, thao giảng giáo viên còn có tâm lí sợ thiếu thời gian lúc thực hiện được đúng trật tự... Trước những vấn đề đó, thầy giáo chưa chú ý đến hiệu quả của tiết dạy, chưa thực sự Chính vì việc nhận thức được tầm quan yếu của phân môn Tập đọc, tác dụng lớn to của việc đọc diễn cảm trong giờ dạy tập đọc, song song thấy được những trở ngại bỡ ngỡ lúc trực tiếp giảng dạy nội dung Luyện đọc diễn cảm (yêu cầu, mức độ, quy trình, biện pháp thực hành đạt hiệu quả...), tôi đã hăng hái nghiên cứu tài liệu, đổi mới cách thức giảng dạy, ứng dụng vào thực tiễn giảng dạy trên lớp và đã đạt hiệu quả.Tôi mạnh dạn xin trình bày sáng kiến kinh nghiệm” “Một số biện pháp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5” . II. MỤC TIÊU- NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI: “Thông qua đề tài này, tôi mong muốn được góp phần vào việc nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm một số loại văn bản khác nhau cho học sinh lớp 5 nói riêng và nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt ở Tiểu học nói chung” III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: 3 Nghiên cứu về các biện pháp rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh trong các tiết Tập đọc lớp 5. IV. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU: Học sinh lớp 5.10 – Trường Tiểu học Lê Trọng Tấn, quận Bình Tân, TP.Hồ Chí Minh trong năm học 2021-2022. V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: * Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí thuyết: - “Phương pháp phân tích và tổng hợp lí thuyết. - Phương pháp phân loại, hệ thống hoá lí thuyết - Phương pháp giả thuyết * Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phương pháp quan sát sư phạm. - Phương pháp điều tra giáo dục. - Phương pháp kiểm tra, đánh giá. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm. - Phương pháp so sánh đối chứng. - Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm” C. PHẦN NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN “Ngôn ngữ học đã chỉ rõ các nội dung cụ thể về các vấn đề của ngôn ngữ chữ viết, chính âm, chính tả, nghĩa của từ, câu, đoạn, ngữ điệu, nhịp điệu, …Đó là những trở ngại gắn bó với việc dạy và học Tập đọc ở bậc Tiểu học. Tập đọc là một phân môn thực hiện. Nhiệm vụ của nó là hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực ấy được biểu đạt ở 4 yêu cầu: Đọc đúng, đọc nhanh, đọc có ý thức ( đọc hiểu) và đọc hay ( đọc diễn cảm). Dạy Tập đọc cho học sinh Tiểu học là dạy cho học trò biết đọc đúng tiếng, từ, câu, chữ, hiểu nội dung rồi đọc đúng ngữ điệu, nhịp điệu, diễn cảm, cảm nhận được ý nghĩa tình cảm, có cảm xúc, biết tư duy, hình dung, hình thành ý thức tốt đẹp trong tâm hồn và với hành động đẹp, nghĩa là học sinh biết chuẩn ngôn ngữ và biết cảm thụ văn chương. Dạy Tập đọc sẽ càng tinh tế, càng sáng tạo khi ta nghiên cứu vận dụng tốt các thành quả của ngôn ngữ văn chương. Đối với học sinh lớp 5, trên cơ sở kĩ năng đọc đã được rèn luyện ở các lớp dưới, phân môn Tập đọc tiếp tục củng cố và nâng cao kĩ năng đọc một cách đầy đủ, toàn diện cho học sinh nhằm hoàn thiện yêu cầu cần đạt theo qui định của Bộ Giáo dục và Đào tạo là: Đọc rành mạch, bài văn ( khoảng 120 tiếng/ phút); đọc có biểu cảm bài văn, bài thơ ngắn; hiểu nội dung, ý nghĩa của bài đọc. 4 Yêu cầu dạy học về kĩ năng đọc nói trên được thông qua một hệ thống văn bản gồm 40 bài văn xuôi, 2 vở kịch và 18 bài thơ được dùng để dạy trong phân môn tập đọc lớp 5. Các em được rèn luyện để có kĩ năng đọc trơn, đọc thầm với tốc độ nhanh hơn, nâng cao thêm một bước về kĩ năng đọc diễn cảm đã được luyện tập ở lớp 4 (thể hiện tình cảm, thái độ qua giọng đọc phù hợp với sự việc, cảm xúc, tính cách nhân vật trong bài.) Ở mỗi dạng văn bản khác nhau, cách thể hiện giọng đọc diễn cảm khác nhau. Tuy nhiên, dù ở dạng văn bản nào thì yêu cầu về kĩ năng đọc diễn cảm phải đảm bảo được các yêu cầu như: đọc ngắt, nghỉ đúng chỗ, đọc đúng tốc độ, cường độ, cao độ và đọc đúng kiểu câu. Khi đọc sẽ giúp các em chiếm lĩnh được một ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập, đọc là công cụ để học tập tất cả các môn học, đọc tạo ra hứng thú và động cơ học tập, đọc tạo điều kiện để học sinh có khả năng tự học và tinh thần học tập cả đời. Do đó, việc rèn cho học sinh biết đọc diễn cảm các văn bản là điều rất quan trọng ở mỗi giờ dạy tập đọc cho học sinh lớp 5. Học sinh biết cách đọc diễn cảm các văn bản sẽ có tác dụng giúp các em sẽ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài đọc tức là đã góp phần giúp các em biết cảm thụ văn học được tốt hơn. Hơn thế nữa, việc dạy cho học sinh biết đọc diễn cảm giúp các em biết cách giao tiếp lịch sự hơn khi nói lời cảm ơn, lời xin lỗi, lời chào hỏi, lời nhờ, lời yêu cầu … Mỗi bài tập đọc là một bức tranh thu nhỏ về hiện thực, về cảnh đẹp đất nước, con người, xã hội...Mặt khác, hiểu được tâm hồn của tác giả không chỉ có nội dung hấp dẫn của bài văn, bài thơ mà còn phụ thuộc vào người đọc tác phẩm đó. Trước hết, người đọc phải đọc đúng, đọc chính xác, đọc trôi chảy, tiến tới đọc diễn cảm thì mới diễn tả cảm xúc, tình cảm thái độ của tác giả bộc lộ qua từng nhân vật trong tác phẩm” Bởi vậy nâng cao năng lực đọc cho học sinh, nhất là đọc diễn cảm là hết sức cần thiết đối với giáo viên cuối bậc Tiểu học”1 II. THỰC TRẠNG 1. Thuận lợi + Đối với giáo viên: - “Ở trường chúng tôi, phân môn Tập đọc là môn học được chú trọng nhiều trong quá trình dạy học. Giáo viên luôn cố gắng tìm tòi nghiên cứu để giảng dạy phân môn tập đọc. - Giáo viên nhận thức đúng về vai trò của việc đọc diễn cảm, nắm được yêu cầu, quy trình hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm. + Đối với học sinh: 1 Đọc sách giáo trình “ phương pháp giảng dạy Tiếng Việt ”. 5 - Học sinh được học tập trong môi trường lành mạnh, phù hợp với nhu cầu phát triển của cá nhân. - Học sinh có được sự quan tâm, theo dõi, hỗ trợ từ phía thầy cô, nhà trường, gia đình. 2. Hạn chế + Đối với giáo viên: - Một số giáo viên mới chỉ coi trọng một vấn đề đọc thành tiếng to, rõ, còn phần luyện đọc diễn cảm vẫn chưa được chú trọng đúng mức. - Trong các giờ dạy tập đọc, việc rèn đọc diễn cảm cho học sinh còn hạn chế, mang tính chất hình thức. Một số giáo viên chưa cảm nhận được ý tưởng, cảm xúc để hoà nhịp với tác giả, giúp các em cảm nhận được nội dung bài đọc qua ngôn từ; đôi khi còn lúng túng khi hướng dẫn học sinh rèn đọc phần luyện đọc diễn cảm. Có những giờ tập đọc, giáo viên chỉ chú trọng đến việc tìm hiểu nội dung bài nên số lượng học sinh được đọc trong lớp ít, các em chưa biết lên giọng, hạ giọng khi nào, nhấn giọng ở những từ ngữ nào... - Khi dạy giờ tập đọc giáo viên chưa chú ý đến đọc diễn cảm mà chỉ coi trọng bước luyện đọc, bước tìm hiểu bài, còn phần hướng dẫn đọc diễn cảm còn tiến hành một cách hình thức, qua loa, lấy lệ. Giáo viên chưa tạo điều kiện cho học sinh luyện đọc. - Giáo viên chưa tạo lập được cơ sở vững chắc cho thành công của tiết dạy: chưa đầu tư thích đáng cho việc thiết kế bài giảng, chưa có sự công phu rèn giọng đọc của bản thân, chưa kế thừa hiệu quả của hai bước đệm cho đọc diễn cảm tốt: luyện đọc và tìm hiểu bài”.2 + Đối với học sinh: - Chất lượng đọc ở một số học sinh chưa tốt, học sinh đọc còn chậm, sai, ngọng, ấp úng, chưa nắm vững cách ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu chưa biết nhấn giọng, lên giọng, hạ giọng những từ cần thiết... - Các em không hiểu được nội dung, không hiểu được nghệ thuật, không hiểu được cái hay cái đẹp của tác phẩm. Bởi vì trình độ học sinh không đồng đều, chưa nghiên cứu kĩ nội dung bài, chưa cảm nhận được cái hay của bài tập đọc, nhất là khi đọc lời các nhân vật chưa thể hiện được tính cách của các nhân vật, qua đó giờ dạy chưa đạt được mục tiêu của tiết học. - Học sinh còn lười đọc sách không chịu khó rèn đọc. 2 Đọc sách giáo trình “ phương pháp giảng dạy Tiếng Việt 6