Pháp Luật Về Điều Kiện Kinh Doanh Giáo Dục Và Thực Tiễn Áp Dụng Tại Công Ty Cổ Phần Eduvator

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN KHOA LUẬT CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP Ngành : Luật Chuyên ngành: ..... Đề tài: Pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục và thực tiễn áp dụng tại Công ty cổ phần EDUVATOR Sinh viên thực hiện: Hoàng Hà Anh Mã sinh viên: ... Lớp: ... Giảng viên hướng dẫn: ... Hà Nội, năm 2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN KHOA LUẬT CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP Ngành : Luật Chuyên ngành: ..... Đề tài: Pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục và thực tiễn áp dụng tại Công ty cổ phần EDUVATOR Sinh viên thực hiện: Hoàng Hà Anh Mã sinh viên: ... Lớp: ... Giảng viên hướng dẫn: .... Hà Nội, năm 2022 Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài..................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài............................................................................2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu......................................................................4 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................4 5. Các phương pháp nghiên cứu.........................................................................5 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn........................................................................6 7. Bố cục của Chuyên đề.....................................................................................6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN ĐẦU TƯ KINH DOANH GIÁO DỤC.....................................................................................7 1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐIỀU KIỆN ĐẦU TƯ KINH DOANH GIÁO DỤC.............................................................................................7 1.1.1. Khái niệm về điều kiện kinh doanh giáo dục.........................................7 1.1.2. Đặc điểm điều kiện kinh doanh giáo dục..............................................10 1.1.3. Vai trò của điều kiện kinh doanh giáo dục...........................................13 1.2. KHÁI QUÁT PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN KINH DOANH GIÁO DỤC ......................................................................................................................15 1.2.1. Khái quát pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục.......................15 1.2.2. Nội dung cơ bản của pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục.....16 1.2.3. Sự hình thành và phát triển các quy định pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục tại Việt Nam...............................................................................17 1.3. NHỮNG QUY ĐỊNH CỤ THỂ VỀ ĐIỀU KIỆN KINH DOANH GIÁO DỤC ......................................................................................................................18 1.3.1. Quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực giáo dục..........................................................................................................18 1.3.2. Quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục....20 i Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh 1.3.3. Quản lý nhà nước trong ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực giáo dục........................................................................................25 Tiểu luận Chương 1.............................................................................................29 Chương 2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN KINH DOANH GIÁO DỤC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN EDUVATOR........................30 2.2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN KINH DOANH GIÁO DỤC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN EDUVATOR....................................31 2.2.1. Về chủ thể đề nghị thành lập...................................................................32 2.2.2. Về điều kiện thành lập.............................................................................32 2.2.3. Về điều kiện hoạt động............................................................................33 2.3. ĐÁNH GIÁ VIỆC ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN KINH DOANH GIÁO DỤC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN EDUVATOR....................34 2.3.1. Ưu điểm.....................................................................................................34 2.3.2. Vướng mắc, bất cập..................................................................................36 Tiểu kết Chương 2...................................................................................................39 Chương 3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN KINH DOANH GIÁO DỤC...............................................................................................40 3.1. YÊU CẦU HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN KINH DOANH GIÁO DỤC...........................................................................................40 3.2. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN KINH DOANH GIÁO DỤC....................................................................42 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN KINH DOANH GIÁO DỤC...........................45 Tiểu kết Chương 3...................................................................................................48 PHẦN KẾT LUẬN..................................................................................................49 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................50 ii Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh iii Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Theo quy định tại Hiến pháp nước ta ghi nhận “quyền kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm” là một trong các quyền của con người 1. Theo đó, trong thực tiễn quyền tự do kinh doanh được thể hiện thông qua việc các cá nhân và pháp nhân được tự do sử dụng vốn để thành lập doanh nghiệp, lựa chọn mô hình kinh doanh, lựa chọn ngành nghề kinh doanh, tự do định đoạt việc giải quyết các tranh chấp phát sinh từ hoạt động kinh doanh, .... 2 Tuy nhiên, để những quyền này được thực thi một cách có hiệu quả, đồng thời việc thực hiện quyền tự do kinh doanh không làm xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể khác thì đòi hỏi phải được kiểm soát, điều chỉnh và bảo đảm bởi quy định của pháp luật. Trong nội dung về ngành, nghề kinh doanh, để đảm bảo phù hợp với yêu cầu về quản lý xã hội, vì lý do trật tự, an toàn xã hội, quốc phòng, an ninh quốc gia và đạo đức xã hội, Nhà nước ta đã đưa ra những giới hạn nhất định về quyền tự do lựa chọn ngành nghề kinh doanh trên cơ sở các chế định về ngành nghề kinh doanh có điều kiện hay ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh. Theo đó, giáo dục được xem là một trong những lĩnh vực có ý nghĩa, vai trò và tầm quan trọng đặc biệt trong công cuộc xây dựng và phát triển của mỗi quốc gia, trong đó có cả Việt Nam. Xuyên suốt quá trình xây dựng và phát triển đất nước, phát triển giáo dục luôn là một trong những nội dung quốc sách hàng đầu của Nhà nước hướng tới mục tiêu nâng cao và phát triển dân trí, bồi dưỡng người tài giỏi cho đất nước. Để tạo nền móng cho nhà đầu tư thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục, đồng thời tăng cường công tác kiểm soát, quản lý của Nhà nước đối với hoạt động này, một số cơ chế pháp lý đã được lập ra và theo đó đưa ra những điều kiện kinh doanh nhất định đối với một số ngành nghề kinh doanh thuộc lĩnh vực này. Năm 2021, Luật Đầu tư năm 2020 hay thế Luật Đầu năm 2014 chính thức có hiệu lực, cũng có nhiều thay đổi trong các nội dung liên quan đến ngành nghề kinh doanh có điều kiện, bao gồm cả các ngành, nghề liên quan đến lĩnh vực giáo 1 Quốc hội (2013). Điều 33 Hiến pháp ngày 28 tháng 11 năm 2013. Bùi ngọc Cường (2004). Một số vấn đề về quyền tự do kinh doanh trong pháp luật kinh tế hiện hành ở Việt Nam, Nxb. Chính trị Quốc Gia, Hà Nội, tr. 19-20. 2 1 Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh dục. Bởi vậy, việc xem xét đánh giá, tính phù hợp đối với những thay đổi này với yêu cầu thực tiễn là rất cần thiết. Công ty cổ phần EDUVATOR (“Công ty”/ “Công ty EDUVATOR”) là một doanh nghiệp của Việt Nam có ngành, nghề kinh doanh hoạt động trong lĩnh vực giáo dục. Chính bởi vậy, việc xem xét, đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật về điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục tại Công ty EDUVATOR cũng phản ánh được phần nào tính phù hợp của hệ thống pháp luật hiện hành. Xuất phát từ những lý do nêu trên, em đã lựa chọn đề tài: “Pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục và thực tiễn áp dụng tại Công ty cổ phần EDUVATOR” làm đề tài Chuyên đề thực tập tốt nghiệp của mình để nghiên cứu, tìm hiểu. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Liên quan đến đề tài của Chuyên đề, từ trước tới nay đã có một số công trình nghiên cứu khoa học, tác phẩm có liên quan được một số tác giả tìm hiểu và phân tích. Cụ thể: Một số tác phẩm là sách bao gồm: - Rio Books (2021), Education – Kinh doanh giáo dục tại thị trường Việt Nam, Nxb Dân Trí, Hà Nội. Nội dung cuốn sách xoay quanh việc hướng dẫn khởi nghiệp ngành giáo dục dành riêng cho thị trường Việt Nam theo từng giai đoạn, trong đó có nêu vấn đề về giáo dục là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, cuốn sách này lại đi theo một định hướng riêng là tập trung chủ yếu vào hoạt động kinh doanh thay vì nghiên cứu chi tiết các quy định của pháp luật. - Nguyễn Văn Lộc (2020), Pháp lý trong kinh doanh – Tập 1: Doanh nghiệp, Nxb Thế Giới, Hà Nội. Cuốn sách này tóm lược và tổng hợp hầu hết các vấn đề pháp lý trong kinh doanh mà một nhà đầu tư cần phải biết, trong đó có dành toàn bộ Chương 6 để phân tích về Điều kiện kinh doanh và giấy phép. Tuy nhiên, cuốn sách đưa ra phân tích theo hướng khái quát, tổng quan, không tập trung vào một lĩnh vực cụ thể. - Trương Thanh Đức (2021), Kinh doanh sành luật, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội. Tương tự tác của tác giả Nguyễn Văn Lộc, cuốn sách này đưa ra cái 2 Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh nhìn bao quát về pháp luật trong nghiệp, trong đó dành một phần nội dung để nói về pháp luật liên quan đến ngành, nghề kinh doanh. Một số luận văn, luận án như: - Trần Thu Giang (2017), Pháp luật về điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ luật học. Tại bài Luận văn này, tác giả đã có những nghiên cứu tổng quan về lý luận và thực tiễn trong áp dụng pháp luật về điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam. Tuy nhiên căn cứ pháp lý được phân tích chủ yếu lại dựa trên Luật Đầu tư năm 2014 cũ. - Vũ Thị Hiền (2014), Thực trạng pháp luật về điều kiện kinh doanh ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ luật học. Trong bài Luận văn này, tương tự của tác giả Trần Thu Giang, nội dung dựa trên pháp luật cũ đã được thay thế. Bên cạnh đó, phạm vi nghiên cứu trong Luận văn này bao quát khát rộng, xoay quanh toàn bộ vấn đề liên quan đến điều kiện kinh doanh tại các ngành, nghề kinh doanh thay vì tập trung vào một ngành nghề chủ yếu là giáo dục. - Nguyễn Huyền Trang (2014), Pháp luật về điều kiện kinh doanh ở Việt Nam – Thực trạng và hướng hoàn thiện, Luận văn thạc sĩ luật học. Nội dung Luận văn này tương tự Luận văn của tác giả Vũ Thị Hiền. Ngoài ra còn một số bài viết trên các tạp chí có liên quan đến nghiên cứu luật học như: - Nguyễn Thị Dung (2016), “Thực thi quy định về ngành nghề cấm kinh doanh và ngành nghề kinh doanh có điều kiện theo Luật Đầu tư 2014”, Tạp chí Luật học – Trường Đại học Luật Hà Nội số 01/2016. Nội dung của bài viết này tập trung nghiên cứu về quy định pháp luật cùng thực tiễn trong việc áp dụng pháp luật trong cả ngành nghề cấm kinh doanh và kinh doanh có điều kiện. Bên cạnh đó, tương tự những sản phẩm nêu trên, Bài viết này phân tích dựa trên căn cứ của Luật Đầu tư năm 2014, là văn bản hiện nay đã hết hiệu lực thi hành. - Nguyễn Thị Yến (2012), “Pháp luật về ngành nghề kinh doanh có điều kiện và kiến nghị hoàn thiện”, Tạp chí Luật học – Trường Đại học Luật Hà Nội số 04/2012. Nội dung của bài viết này có phạm vi và căn cứ pháp luật tương tự bài viết của tác giả Nguyễn Thị Dung nêu trên. 3 Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh Nhìn chung, các công trình nghiên cứu cho đến hiện nay chủ yếu tập trung nghiên cứu về điều kiện kinh doanh nói chung thay vì đối với một ngành nghề cụ thể. Trường hợp có nghiên cứu trong ngành, nghề kinh doanh thuộc lĩnh vực giáo dục thì lại căn cứ dựa trên Luật Đầu tư năm 2014 thay vì văn bản có hiệu lực hiện hành là Luật Đầu tư năm 2020. Ngoài ra, phạm vi thực tiễn đánh giá đa phần căn cứ chung chung thay vì tập trung tại một đơn vị trực tiếp áp dụng pháp luật như Công ty EDUVATOR. Chính bởi vậy, nội dung nghiên cứu tại Chuyên đề này đảm bảo tính mới và thời đại. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của Chuyên đề là Pháp luật Việt Nam về điều kiện kinh doanh giáo dục. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Pháp luật Việt Nam về điều kiện kinh doanh giáo dục. - Phạm vi không gian: Nghiên cứu thực tiễn áp dụng pháp luật tại Công ty EDUVATOR. - Phạm vi thời gian: theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành. 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Mục đích nghiên cứu Phân tích, tìm hiểu các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về điều kiện kinh doanh giáo dục thông qua đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật tại Công ty EDUVATOR. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ cơ sở lý luận về điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục. - Phân tích các quy định của pháp luật về điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục. - Phân tích thực trạng áp dụng pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục tại Công ty EDUVATOR. 4 Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh - Đưa ra một số quan điểm và đề xuất các kiến nghị, giải pháp cụ thể để hoàn thiện quy định pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật tại Công ty EDUVARTOR về điều kiện kinh doanh giáo dục. 5. Các phương pháp nghiên cứu Luận văn được nghiên cứu thông qua các phương pháp sau đây: - Phương pháp luận: Phương pháp này được thực hiện dựa trên cơ sở các quan điểm về duy vật biện chứng, ý luận của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời đảm bảo thống nhất, tuân theo xuyên suốt với những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước và Pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục tại Việt Nam. - Phương pháp thu thập tài liệu: Đây là phương pháp được áp dụng nhằm tìm kiếm, phân chia và tổng hợp các tài liệu tham khảo về nội dung cơ sở lý luận, quy định pháp luật, thực tiễn áp dụng pháp luật liên quan đến vấn đề nghiên cứu của bài viết. Thông qua những tài liệu thu thập được để sử dụng trong việc đánh giá, phân tích và tìm hiểu sâu hơn. Tài liệu được thu thập có thể từ dữ liệu sơ cấp, thứ cấp hoặc tam cấp với nhiều chủng loại khác nhau: văn bản pháp luật, tạp chí, báo cáo khoa học trong ngành và ngoài ngành, tài liệu lưu trữ, thông tin đại chúng,… - Phương pháp nghiên cứu: + Phương pháp phân tích: đây là phương pháp phân chia những vấn đề chung, khái quát nhất thành những phần nội dung nhỏ, những bộ phận khác nhau. Thông qua phương pháp này có thể nghiên cứu sâu sắc hơn, rõ ràng và chi tiết hơn các nội dung đề ra và nhận biết được sự tồn tại của các mối quan hệ, tính phụ thuộc bên trong nội dung đó. Phương pháp này được áp dụng chủ yếu trong việc tìm hiểu và phân tích quy định pháp luật. + Phương pháp tổng hợp: phương pháp tổng hợp được áp dụng tại bài báo cáo nhằm liên kết, thống nhất những kết luận thuộc bộ phận nội dung đã được phân tích nhằm đánh giá khái quát lại toàn bộ vấn đề. Bởi vậy, phương pháp tổng hợp và phương pháp phân tích luôn song hành với nhau giúp bài viết đưa ra được cái nhìn, nhận thức sâu sắc hơn về tổng thể vấn đề đưa ra. 5 Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh + Phương pháp đánh giá: phương pháp đánh giá được sử dụng thông qua việc đưa nhận thức, quan điểm của chính học viên về vấn đề nghiên cứu để tạo ra cách nhìn, nhận định khách quan nhất. Chính bởi xuất phát từ quan điểm của học viên nên phương pháp này được sử dụng tại hầu hết toàn bộ nội dung bài báo cáo, đặc biệt là khi chỉ ra những vướng mắc, bất cập của quy định pháp luật cùng đề xuất phương án giải quyết vấn đề. Ngoài ra, một số phương pháp khác như: phương pháp quy nạp, phương pháp liệt kê, phương pháp so sánh, ... cũng được vận dụng một cách hài hòa, linh hoạt nhằm đạt được mục đích cuối cùng của bài báo cáo được đề ra. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn - Ý nghĩa khoa học của Chuyên đề: góp phần làm rõ cơ sở lý luận và tổng hợp, phân tích các quy định pháp luật hiện hành tại Việt Nam về điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục. - Ý nghĩa thực tiễn: đưa ra những đánh giá, nhận xét về thực trạng áp dụng pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục tại Công ty EDUVATOR thông qua việc chỉ ra những ưu điểm, hạn chế. Qua đó đề xuất, kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật hiện hành và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật tại Công ty. Kết quả nghiên cứu của Chuyên đề có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo để Công ty EDUVATOR xem xét thực hiện nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật tại đơn vị và Nhà nước xem xét sửa đổi các bất cập, vướng mắc trong quy định pháp luật hiện hành (nếu có). 7. Bố cục của Chuyên đề Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung Chuyên đề được chia làm 3 chương gồm: - Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp luật về điều kiện đầu tư kinh doanh giáo dục - Chương 2: Thực tiễn áp dụng pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục tại Công ty cổ phần EDUVATOR - Chương 3: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục 6 Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh 7 Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN ĐẦU TƯ KINH DOANH GIÁO DỤC 1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐIỀU KIỆN ĐẦU TƯ KINH DOANH GIÁO DỤC 1.1.1. Khái niệm về điều kiện kinh doanh giáo dục Khái niệm điều kiện kinh doanh. trên cơ sở pháp lý hay quan điểm nghiên cứu khoa học hiện nay khái niệm về “điều kiện kinh doanh” vẫn tồn tại nhiều quan điểm khác nhau của các tác giả khác nhau. Về quan điểm nghiên cứu hiện nay các tác giả vẫn chưa thống nhất quan điểm về pháp luật về điều kiện kinh doanh giáo dục. Cụ thể: Theo quan điểm của tác giả Nguyễn Thị Huyền Trang: “Điều kiện đầu tư kinh doanh có thể hiểu là những yếu tố tác động đến hoạt động đầu tư kinh doanh hay còn gọi đó là môi trường kinh doanh”3. Khái niệm này đã nêu ra được ý nghĩa của điều kiện đầu tư kinh doanh là có tác động nhất định đến hoạt động đầu tư kinh doanh, và đánh giá điều kiện đầu tư kinh doanh chính là môi trường kinh doanh. Tuy nhiên, trong khái niệm này tác giả lại không hề đề cập đến bản chất của điều kiện đầu tư kinh doanh là xuất phát từ cơ sở của quy định pháp luật. Mặt khác, tác giả Vũ Thị Hiền lại nhận định rằng: “Điều kiện đầu tư kinh doanh là những yêu cầu, đòi hỏi mà chủ thể kinh doanh phải có hay phải thực hiện trước khi tiến hành các hoạt động kinh doanh nhất định như sản xuất, phân phối, buôn bán, dịch vụ nhằm mục đích thu lợi nhuận”4. Ở quan điểm này, tác giả đã đánh giá được chức năng, vai trò của điều kiện đầu tư kinh doanh đó chính là “yêu cầu, đòi hỏi” mà chủ thể kinh doanh phải thực hiện. Tác giả cho rằng, những điều kiện này phải được tiến hành trước khi thực hiện các hoạt động kinh doanh cụ thể. Tương tự như quan điểm đầu tiên, tác giả Vũ Thị Hiền chưa đề cập đến yếu tố pháp lý trong khái niệm được đưa ra ở đây. 3 Nguyễn Huyền Trang (2014). Pháp luật về điều kiện kinh doanh ở Việt Nam – Thực trạng và hướng hoàn thiện, Luận văn thạc sĩ luật học, tr.6. 4 Vũ Thị Hiền (2014). Thực trạng pháp luật về điều kiện kinh doanh ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ luật học, tr.5. 8 Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh Ở một quan điểm khác, PGS.TS Phạm Duy Nghĩa cho rằng, “Điều kiện kinh doanh là mọi sự can thiệp của cơ quan hành chính vào quyền tự do kinh doanh của người dân, thường được cụ thể hoá bằng những hành vi của nhân viên hành chính có quyền chấp nhận, hạn chế hoặc khước từ việc đăng ký hoặc tổ chức những hoạt động kinh doanh cụ thể”5. Ở đây tác giả đánh giá điều kiện kinh doanh dưới góc độ khác với hai khái niệm đầu tiên, đó là cách thức vận hành của nó trong thực tiễn để tác động đến hoạt động kinh doanh, cụ thể là từ sự can thiệp được cụ thể hoá bằng hành vi của cơ quan hành chính vào quyền tự do kinh doanh của công dân. Mặc dù về cơ bản có thể hiểu khái niệm này đã phần nào đó đề cập đến yếu tố, vấn đề pháp lý tuy nhiên lại chưa rõ ràng. Về cơ sở pháp lý, mặc dù hiện nay trong các văn bản pháp luật hiện hành không còn giữ nội dung quy định này. Tuy nhiên, khái niệm về Điều kiện kinh doanh đã được đưa ra tại Luật Doanh nghiệp 2005, cụ thể: “Điều kiện kinh doanh là yêu cầu mà doanh nghiệp phải có hoặc phải thực hiện khi được kinh doanh ngành, nghề cụ thể, được thể hiện bằng giấy phép kinh doanh, giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, chứng chỉ hành nghề, chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm, yêu về vốn pháp định hoặc yêu cầu khác”6. Đến Nghị định số 118/2015/NĐ-CP ngày 12 tháng 11 năm 2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật đầu tư, khái niệm về “điều kiện kinh doanh” hay “điều kiện đầu tư kinh doanh” cũng đã được đưa ra thay vì ghi nhận cụ thể tại Luật Doanh nghiệp như trước đây: “Điều kiện đầu tư kinh doanh là điều kiện mà cá nhân, tổ chức phải đáp ứng theo quy định của luật, pháp lệnh, nghị định và điều ước quốc tế về đầu tư khi thực hiện hoạt động đầu tư, kinh doanh trong các ngành, nghề quy định tại Phụ lục 4 Luật Đầu tư”. Tại Luật Đầu tư năm 2020, khái niệm về điều kiện đầu tư lại được đề cập đến ở một cách thức ngắn gọn, súc tích hơn: “Điều kiện đầu tư kinh doanh là điều kiện cá nhân, tổ chức phải đáp ứng khi thực hiện hoạt động đầu tư, kinh doanh trong ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện”7. Có thể thấy, ba khái niệm dựa trên cơ sở pháp lý nêu trên được đưa ra tại các thời điểm khác nhau, mà khi đó pháp luật cũng đã có sự thay đổi đáng kể qua từng 5 Phạm Duy Nghĩa (2006). Giáo trình Luật kinh tế, Tập 1, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội, tr.23-24. Quốc hội (2005). Khoản 2 Điều 7 Luật Doanh nghiệp ngày 29 tháng 11 năm 2005. 7 Quốc hội (2020). Khoản 9 Điều 3 Luật Đầu tư ngày 17 tháng 6 năm 2020. 6 9 Chuyên đề thực tập ngành Luật – MSV – Hoàng Hà Anh thời kỳ, dẫn tới sự thay đổi về nhận thức, có sự khác biệt nhất định trong các quy định này. Theo đó, nếu như những khái niệm tại các văn bản pháp lý đầu tiên được đưa ra theo hướng giải thích chi tiết, cụ thể về các điều kiện hay căn cứ phát sinh của điều kiện đầu tư kinh doanh thì pháp luật hiện hành chỉ nêu ra bản chất một cách ngắn gọn về điều kiện này đó là yêu cầu sự đáp ứng bởi chủ thể thực hiện đầu tư, kinh doanh và khi ngành, nghề thực hiện đó là ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Khái niệm kinh doanh giáo dục. Hiện nay chưa có một khái niệm cố hữu nào đưa ra và được chấp thuận chung về “kinh doanh giáo dục”. Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 21 Điều 4 Luật Doanh nghiệp năm 2020, trước hết có thể hiểu “Kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả công đoạn của quá trình từ đầu tư, sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận”. Như vậy, ở trong khái niệm này, pháp luật chỉ ra “lợi nhuận” chính là mục tiêu của hoạt động kinh doanh. Mặt khác, giáo dục chính là “hình thức học tập hay một cách tiếp thu kiến thức theo đó kiến thức, kỹ năng, và thói quen của một nhóm người được trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua giảng dạy, đào tạo, hay nghiên cứu”.8 Nói cách khác, giáo dục ở đây mang bản chất xã hội, có tính nhân văn và nhân bản ca, trong đó lấy con người làm trung tâm để phát triển. Xuất phát từ cơ sở đó, có thể hiểu “kinh doanh giáo dục chính là quá trình đầu tư, phát triển để cung cấp các loại hình dịch vụ liên quan tới giáo dục. Kinh doanh giáo dục sẽ lấy người học làm trung tâm, sử dụng vốn đầu tư tư nhân thay vì nhà nước để phát triển. Các chương trình, các kiến thức, hay dụng cụ, cơ sở vật chất,… được hoàn thiện hoàn chỉnh, đảm bảo tạo môi trường học tập, giáo dục chất lượng nhất.” Khái niệm điều kiện kinh doanh giáo dục. Từ những quan điểm trên cơ sở nghiên cứu khoa học và các quy định pháp luật nêu trên, có thể đưa ra một khái niệm chung về “điều kiện kinh doanh giáo dục” như sau: 8 Nguyễn Văn Phi (2021), “Giáo dục là gì? Mục tiêu của giáo dục”, Luật Hoàng Phi, truy cập tại https://luathoangphi.vn/giao-duc-la-gi/, ngày 04/4/2022. 10