Thực trạng bảo hộ bí mật kinh doanh ở Việt Nam hiện nay

BÁO CAO THỰC TẬP Thực trạng bảo hộ bí mật kinh doanh ở Việt Nam hiện nay 1 MỞ ĐẦU Trong các đối tượng sở hữu công nghiệp, một trong những đối tượng được quy định trong Luật sở hữu trí tuệ chính là bí mật kinh doanh. Bí mật kinh doanh là “thông tin hữu ích cần thiết để tạo ra và cung cấp các hàng hóa và dịch vụ mới hoặc cải tiến ra thị trường. Các đối thủ cạnh tranh trên thương trường thường tìm ra rất nhiều cách thức khác nhau để tiếp cận những thông tin này 1”. Do đó, “bất kỳ một doanh nghiệp nào muốn tồn tại được bền vững trên thị trường, ngăn chặn sự suy giảm hay mất đi lợi thế cạnh tranh do những thông tin này đem lại, một công ty thành công phải nhất thiết bằng mọi giá bảo vệ tài sản hay thông tin bí mật của chính mình2”. Tuy nhiên, hiện nay trong rất nhiều doanh nghiệp, vấn đề nhận thức về bảo vệ bí mật kinh doanh chưa được quan tâm đúng mức dẫn đến lúng túng khi tiếp cận những nội dung liên quan đến bí mật kinh doanh. Thực tế các văn bản pháp luật liên quan đến bí mật kinh danh vẫn còn nhiều tồn tại, vướng mắc. Chính vì thế sinh viên chọn đề tài “Bảo vệ bí mật kinh doanh theo pháp luật Việt Nam” làm tiểu luận kết thúc học phần Luật sở hữu trí tuệ. NỘI DUNG 1. Những vấn đề lý luận về bảo hộ bí mật kinh doanh 1.1. Khái niệm Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) quy định: “Bí mật kinh doanh là thông tin thu được từ hoạt động đầu tư tài chính, trí tuệ, chưa được bộc lộ và có khả năng sử dụng trong kinh doanh ”. Khái niệm bí mật kinh doanh nói trên đã phản ánh được những đặc điểm mang tính bản chất của bí mật kinh doanh ¬tính thông tin, tính bí mật và khả năng được sử dụng. Từ điển Tiếng Việt, định nghĩa “bảo hộ” hiểu theo nghĩa thông thường là “che chở, không để bị hư hỏng, tổn thất3”. Bảo hộ “quyền đối với bí mật kinh doanh là việc Nhà Nước thông qua hệ thống pháp luật xác lập quyền của chủ thể (có thể là tổ chức hoặc cá nhân) đối với bí mật kinh doanh và bảo vệ quyền đó chống lại bất kỳ sự vi phạm nào của phía thứ ba4”. Là một trong số những đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ, bí mật kinh doanh có đầy đủ những đặc trưng của sở hữu trí tuệ: “tính chất vô hình của đối tượng, là kết quả 1 Nguyễn Lê Thanh Minh (2020), “Pháp luật việt nam về bảo hộ bí mật kinh doanh. Thực trạng và một số kiến nghị”, Tạp chí công thương, (số 05). 2 Nguyễn Lê Thanh Minh (2020), “Pháp luật việt nam về bảo hộ bí mật kinh doanh. Thực trạng và một số kiến nghị”, Tạp chí công thương, (số 05). 3 Từ Điển Tiếng Việt, Nxb.Đà Nẵng, tr.39. 4 Nguyễn Lê Thanh Minh (2020), “Pháp luật việt nam về bảo hộ bí mật kinh doanh. Thực trạng và một số kiến nghị”, Tạp chí công thương, (số 05). 2 của hoạt động trí tuệ của con người. Bên cạnh đó, bí mật kinh doanh còn có một loạt những đặc trưng riêng của mình5”. Cơ sở của việc bảo hộ bí mật kinh doanh chính là: “sự độc quyền thực tế của một chủ thể xác định đối với một tập hợp kiến thức nhất định 6”. Những công cụ pháp lý có “trong tay chủ sở hữu bí mật kinh doanh, mặc dù có thê cho phép chủ sở hữu đó có những khả năng nhất định chống lại hành vi xâm phạm của những người xung quanh, tuy nhiên những công cụ đó là kém hiệu quả so vối những công cụ tương ứng của các chủ sở hữu các đôi tượng quyền sở hữu trí tuệ khác. Do vậy, sự sống còn phụ thuộc vào chính chủ sở hữu, vào sự toàn diện và hiệu quả của các biện pháp mà chủ sở hữu áp dụng nhằm bảo vệ độc quyền của mình đôi với thông tin7”. 1.2. Đặc điểm bảo hộ bí mật kinh doanh Thứ nhất, bí mật kinh doanh có thể bao gồm “thông tin liên quan đến một công thức, mẫu hàng, thiết bị hoặc tập hợp các thông tin khác mà được sử dụng trong một thời gian nhất định trong một doanh nghiệp. Thông thường, bí mật kinh doanh là thông tin kỹ thuật dùng trong quá trình sản xuất hàng hoá”8. Thứ hai, bí mật kinh doanh có thể “liên quan đến chiến lược tiếp thị, xuất khẩu hoặc bán hàng, hay phương pháp lưu trữ tài liệu hoặc các quy trình và thủ tục quản lý kinh doanh, kể cả phần mềm dùng cho các hoạt động kinh doanh9”. Tại Hiệp định TRIPS đưa ra những tiêu chuẩn tối thiểu cho việc bảo hộ bí mật kinh doanh như là việc bảo hộ các thông tin thuộc quyền kiểm soát hợp pháp của các cá nhân và pháp nhân nếu thông tin đó: “Có tính chất bí mật với nghĩa là không được biết đến một cách rộng rãi hoặc dễ dàng tiếp cận được đôi với những người thường quan hệ vối thông tin đó, như một tổng thể hoặc dưới dạng cấu trức chính xác và kết hợp các thành phần của nó; Có giá trị thương mại vì nó là bí mật; Đã được người có quyền kiểm soát hợp pháp thực hiện những biện pháp hợp lý theo hoàn cảnh thực tế để giữ bí mật thông tin đó10”. Như vậy, để được bảo hộ với tư cách là bí mật kinh doanh thì thông tin phải đáp ứng các tiêu chí bảo hộ như sau: 5 Nguyễn Thị Quế Anh (2004), “Một số vấn đề về bảo hộ bí mật kinh doanh và hoàn thiện pháp luật về bảo hộ bí mật kinh doanh ở Việt Nam, Tạp chí khoa học đại học quốc gia Hà Nội, (số 03). 6 Lê Hồng Hạnh (2004), “Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam, những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nxb Chính trị Quốc gia, tr.78. 7 Nguyễn Thị Quế Anh (2004), “Một số vấn đề về bảo hộ bí mật kinh doanh và hoàn thiện pháp luật về bảo hộ bí mật kinh doanh ở Việt Nam, Tạp chí khoa học đại học quốc gia Hà Nội, (số 03). 8 Lê Hồng Hạnh (2004), “Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam, những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nxb Chính trị Quốc gia, tr.78. 9 Lê Hồng Hạnh (2004), “Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam, những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nxb Chính trị Quốc gia, tr.78. 10 Khoản 2 điều 3 Hiệp định TRIPS. 3